Weet jij waar het Pompeï van Nederland ligt? Het ligt in
Drenthe. Ik was er afgelopen week en heb het OERgevoel mogen ervaren midden in
het landschap dat is gekneed door ijs en oorlog. Ik heb het over de
Havelterberg bij Havelte. Amateurarcheoloog G.H. Voerman noemde het in 1940 al
het “Drents Pompeï” Er zijn geen ruïnes zoals in Pompeï , behalve de hunebedden
en de vele grafheuvels. Maar als je het landschap leert lezen zie je meer dan
de grafmonumenten. De Halvelterberg is ontstaan in de Ijstijd en als je goed
kijkt zie de scheuren in de berg waar het smeltwater zijn weg vond toen de
temperatuur steeg. En als je nog iets beter kijkt zie je de stuifzandkopjes
waar de jager-verzamelaars duizenden jaren geleden hun jachtkampje hadden. Ze
zaten aan de rand van de Doeze, een komvormig dal met hoge randen.
Onderzoekers zijn het er nog niet over eens hoe deze is gevormd.
Het kan zijn dat de kom is ontstaan door het keer op keer bevriezen van het
grondwater, waardoor de grond ter plekke omhoog kwam en uiteindelijk van het
opgestuwde ijs afgleed en zo een wal
vormde, ook wel pingo-ruïne genoemd. Maar het kan ook gedeeltelijk zijn
ontstaan door bevriezing en verder gevormd door zandstormen die in zo’n dal rondcirkelden
waar dan later water in bleef staan.
Toen de temperatuur steeg smolt het ijs en bleef er een kom
over met water. Toen ik van de week daar stond, kon ik me goed voorstellen
waarom de bewoners uit die tijd voor deze plek kozen. Nog steeds zie je vanaf
daar een landschap dat woest en ledig is. Daar zal de jager gevaren hebben in
een boomstamkano, en zijn pijl en boog gebruikt hebben om eenden te schieten.
En als je een beetje veel geluk hebt vind je nog zo’n pijlpunt tussen al het
andere vuursteen dat er nog in het stuifzand ligt. Mij is het wederom niet
gelukt, maar het OERgevoel dat ik daar heb ervaren neemt niemand me meer af.
